De open samenleving en haar vijanden (K.R. Popper) deel 1

Deze cursus wordt gegeven aan de hand van het boek “de open samenleving en haar vijanden van Karl Popper. Het boek van Popper is een belangrijk werk in de geschiedenis van de filosofie. Popper onderzoekt mens en samenleving en hij komt met een kritische beschouwing van Plato, Marx en Hegel; zij vormen een bedreiging voor een open samenleving. Popper komt niet met droge filosofische theorieën maar wel met een toegankelijke tekst die ook nu uiterst relevant is; hij verdedigt de democratie en de open samenleving. Een manier van samenleven die nooit af is en continu om verbetering vraagt.

In het eerste deel van de cursus (start in september) staat deel I van het boek centraal: de betovering van Plato. In dit deel werkt Popper de Staat van Plato uit. Plato beschrijft de staat als een zuivere gemeenschap, die geleid wordt door verstandige mensen (filosofen) die weten wat ze moeten doen; het goede en natuurlijke vallen daarbij samen. De ideale samenleving van Plato ligt in het verleden bij het ontstaan van de mens en de verstandige mensen moeten deze reconstrueren. Popper laat zien dat deze manier van Staatsinrichting wellicht aantrekkelijk lijkt, maar alles behalve open en democratisch is, en geen recht doet aan de mensen die erin leven.

In het tweede deel van de cursus (start in januari) staat centraal: Hegel en Marx. Bij beiden komen we een noodzakelijkheidsgedachte tegen: de geschiedenis ontwikkelt zich op een noodzakelijke manier naar een ideaal in de toekomst. Het noodzakelijkheidsdenken is een andere vorm van totalitair denken waardoor de samenleving een gesloten systeem wordt en andermaal de mens in het geding komt.

Let op: de hele cursus loopt van september 2025 t/m april 2026. Je kunt je inschrijven voor elk afzonderlijk deel en ieder deel is afzonderlijk te volgen.